Το Ραδιόφωνο Στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα ήδη από το 1923 άρχισε μια προσπάθεια εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού. Οι πειραματισμοί κράτησαν αρκετά χρόνια. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός εξέπεμψε στη Θεσσαλονίκη με ιδιωτική πρωτοβουλία από το ραδιοηλεκτρολόγο Χρίστο Τσιγγιρίδη το 1926 και 20 ολόκληρα χρόνια λειτούργησε στην πόλη, μεταδίδοντας τακτικά εκπομπή-εκπομπές. Ο πρώτος όμως εθνικός ραδιοφωνικός σταθμός ιδρύθηκε και λειτούργησε στην περιοχή των Αθηνών, αφού στις 25 Μαρτίου του 1938 εγκαινιάστηκε από τον τότε βασιλιά Γεώργιο Β΄, ενώ το 1945 ιδρύθηκε το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.) 

Το Ραδιόφωνο

Γενεσιουργός περίοδος, που καθόρισε τη μετέπειτα εξέλιξη της ραδιοφωνίας στην Ελλάδα, είναι η δεκαετία του 1920. Από το 1921 μέχρι το 1926, οι κάτοχοι ραδιοφώνου, ελάχιστοι ομολογουμένως, καταβάλλουν συνδρομή ύψους 500 δραχμών (ποσό υπέρογκο για την εποχή) στη Διεύθυνση «Λαχείου του Στόλου» του Υπουργείου Ναυτικών.
Μετά την παραλαβή του από το Τελωνείο και μέχρι να εκδοθεί η άδεια λειτουργίας του, κάθε ραδιόφωνο σφραγίζεται με εξαιρετική επιμέλεια, σαν να πρόκειται για εκρηκτικό μηχανισμό. Προς το σκοπό αυτό, στο σπίτι του κατόχου αυτού του διαβολικού και άκρως επικινδύνου μηχανήματος μεταβαίνει ολόκληρη κουστωδία από αξιωματικούς του Βασιλικού Ναυτικού, με σπαθόλουρα και περίστροφα, για να το εξουδετερώσει, σφραγίζοντάς το. Η πρώτη απόπειρα εκπομπής ασύρματης τηλεφωνίας επιχειρείται το 1923 από τη ΔΡΥΝ (Διεύθυνση Ραδιοτηλεγραφικής Υπουργείου Ναυτικών) στο Βοτανικό, μέσω ενός πομπού ασύρματης τηλεφωνίας ισχύος 200W, Σουηδικής κατασκευής της εταιρείας Svenska Radio Aktiebolaget.

Ο μηχανικός Ν. Αγγελέας καταθέτει το 1924 την πρώτη πρόταση για ίδρυση Ραδιοφωνικού Σταθμού. Η πρώτη δημόσια εμφάνιση ραδιοφώνου στην Ελλάδα γίνεται το 1924, στη σκηνή του Θεάτρου «Αλάμπρα», στο έργο «Διά του ασυρμάτου». Οι ηθοποιοί, καθισμένοι γύρω από το «ραδιόφωνο», δήθεν απολάμβαναν από τα ακουστικά τους την ακρόαση. Στη συνέχεια, ασύρματες μεταδόσεις επιχειρούν κυρίως κάποιοι καθηγητές Πανεπιστημίου, όπως οι Δ. Χόνδρος και Κ. Πετρόπουλος, με πιο γνωστή τη μετάδοση σχολικής γιορτής από τη Σχολή Μεγαρέως το Μάιο του 1925. Παράλληλα δημιουργούνται διάφορες ομάδες ερασιτεχνών ασυρμάτου, με πιο γνωστή και οργανωμένη τον Όμιλο Φίλων Ασυρμάτου, που ιδρύεται το 1927, με πρόεδρο τον καθηγητή Δ. Χόνδρο. Ένα χρόνο αργότερα, το 1928, επιχειρείται για πρώτη φορά η ασύρματη μετάδοση μιας διάλεξης σε αίθουσα του Παρνασσού, με θέμα τη ραδιοφωνία                                                  Η προϊστορία του ελληνικού ραδιοφώνου αρχίζει το 1923, όταν από τον «Πομπό Ασυρμάτου Τηλεγραφίας» του Βοτανικού γίνεται η πρώτη απόπειρα εκπομπής. Το 1925 ακολουθούν δύο ακόμη πειραματικές εκπομπές από την «Σχολή Μεγαρέως».

Το 1926 ιδρύεται η Ενωση Ελλήνων Ερασιτεχνών Ασυρμάτου και εμφανίζονται στην Αθήνα τα πρώτα ραδιόφωνα του γαλλικού συστήματος «Εταμπλισμάν Ραντιό». Οι ελάχιστοι κάτοχοι ραδιοφώνων άκουγαν τότε ξένους σταθμούς, κυρίως ιταλικούς.

Να πως περιγράφεται στο περιοδικό «Θεατής» μία από εκείνες τις πρώτες στην Ελλάδα ραδιοφωνικές ακροάσεις:

«Την 21.40 ώραν ακριβώς ηκούσθη δια του μεγαφώνου η ισχυρά φωνή του εν Ρώμη εκφωνητού, ο οποίος, κατόπιν μιας καλησπέρας που μας είπε, ανεκοίνωσε τα τελευταία νέα του πρακτορείου Στέφανι. Επειτα εξεφώνησε το μετεωρολογικόν δελτίον της μέσης Ευρώπης και Ιταλίας, αργότερον τας τελευταίας τιμάς των εμπορευμάτων. Επηκολούθησεν ολιγόλεπτος διακοπή, όταν έξαφνα το μεγάφωνον ήρχισεν να σκορπίζη αρμονικούς ήχους γλυκυτάτης ορχήστρας...

«...Μετά το τέλος του τραγουδιού, ο εκφωνητής ειδοποίησε διά της ηχηράς φωνής του, ότι μετ' ολίγον θα δοθή το ωριαίον σήμα προς κανονισμόν της ώρας των διαφόρων τόπων. Πράγματι μετά παρέλευσιν ολίγων λεπτών πέντε ισχυρότατοι κτύποι καμπάνας ηκούσθησαν. Κατόπιν ευκρινεστάτη  η λέξις αττατσιόνε (προσοχή) και μετ' ολίγον ένας ισχυρότερος κτύπος έδιδε την 10ην χρονομετρικήν ώραν της Ρώμης...»Την εποχή εκείνη οι περισσότεροι ξένοι ραδιοσταθμοί μετέδιδαν στα μακρά κύματα και η λήψη τους την ημέρα ήταν συνήθως αδύνατη. Μόνο το βράδυ υπήρχε ανεκτή ακρόαση και γι' αυτό το ραδιόφωνο στην Ελλάδα ονομάστηκε στην αρχή... βραδιόφωνο.

Κι ενώ στην Αθήνα μόνο τα βράδια ακούνε το... βραδιόφωνο, στη Θεσσαλονίκη ακούνε ραδιόφωνο μέρα - μεσημέρι. Η πρωτοπορία οφείλεται σ' ένα ραδιοερασιτέχνη, τον Χρήστο Τσιγγιρίδη, που λειτούργησε το 1928 στην Θεσσαλονίκη τον πρώτο ραδιοσταθμό της Ελλάδας.

Εδώ Αθήναι

Μεταξύ 1932-1935 έχουμε και τις πρώτες πειρατικές εκπομπές. Γίνονται από τον «Ραδιοτηλεφωνικόν Σταθμόν Πειραιώς», που μεταδίδει θρησκευτικές λειτουργίες «χάριν των εις τα νοσοκομεία ασθενών».

Το 1936 ο Μεταξάς επιβάλει δικτατορία στην Ελλάδα. Το καθεστώς του χρειάζεται ένα ισχυρό μέσο για την μαζική προπαγάνδα του. Χρειάζεται ραδιοφωνία. Το 1936 η δικτατορία υπογράφει σύμβαση με την γερμανική εταιρεία Τελεφούνκεν, που όμως δεν υλοποιείται.

Τελικά, στις 25 Μαρτίου 1938 η μεταξική δικτατορία εγκαινιάζει στην Αθήνα τον πρώτο κρατικό σταθμό της Υπηρεσίας Ραδιοφωνικών Εκπομπών (ΥΡΕ). Η πρώτη του εκπομπή έγινε όμως δυο μήνες αργότερα: στις 21 Μαϊου και στις 9 και 28 το βράδυ.

Στις αρχές το πρόγραμμα ήταν τρίωρο, από τις 9.30 έως τις 11.30 το βράδυ. Μάλιστα οι εφημερίδες συνέχιζαν να δημοσιεύουν τα προγράμματα των ξένων ραδιοσταθμών, από τους οποίους η Ρώμη και το Μπάρι είχαν και ειδικές ελληνικές εκπομπές.

Μέχρι το 1940 η δισκοθήκη του ελληνικού ραδιόφωνου είχε περίπου 1.000 δίσκους 78 στροφών. Αποτέλεσμα: οι ακροατές άκουγαν τα ίδια και τα ίδια για χρόνια. Ωστόσο η χρονική διάρκεια του προγράμματος μεγάλωσε.

Μια μέρα πριν μας κηρύξουν τον πόλεμο οι Ιταλοί, το πρόγραμμα του 1940 άρχιζε στις 12.30 το μεσημέρι,  διακοπτόταν στις 3 και ξανάρχισε από τις 6.30 έως τις 12.30 τη νύχτα. Την εποχή εκείνη, λειτουργούσε ήδη και ο Σταθμός Νεολαίας με τρίωρο απογευματινό πρόγραμμα για την εξυπηρέτηση της μεταξικής προπαγάνδας.

Στην Κατοχή οι κατακτητές σφράγισαν τα ραδιόφωνα, που έπιαναν μόνο τον σταθμό Αθηνών και, βέβαια, μόνο την γερμανική προπαγάνδα. Μάλιστα οι Γερμανοί έφεραν το 1943 και το πρώτο μαγνητόφωνο στην Ελλάδα, το οποίο αντί για ταινία είχε σύρμα. Οι Ελληνες με παράνομα ραδιόφωνα άκουγαν της ελληνικές εκπομπές του Μπι Μπι Σι και περίμεναν καλύτερες μέρες.